Na današnji dan 1967. godine napustio nas je Vladan Desnica. Samo nekoliko dana pre 4. marta njegov roman Zimsko ljetovanje objavljen je u okviru edicije Tragovi (Vulkan izdavaštvo).
Ni ljeto ni zima – tako nekako smiješno – kazaće šjor Karlo, jedan od junaka ovog romana, želeći da opiše prilike u kojima se i sâm našao sa ostalim likovima književnog sveta Vladana Desnice. Tako je oksimoronom zimsko ljetovanje oslikan pejzaž opštih poremećaja – sve je pomereno i izvitopereno u ratu, osim vremena koje uvek neumitno protiče, podsećajući nas na to da je jedino prolaznost stalna. Zbog toga je gorak i postiđen smeh koji prati misao s početka ovog pasusa.
S takvim osmehom će i čitaoci hoditi kroz trideset pet poglavlja Zimskog ljetovanja, koje počinje pred kraj leta 1943. godine, savezničkim bombardovanjem Zadra u Drugom svetskom ratu, a završava se u selu Smiljevcima. Pripovedajući o ratnim strahotama, pisac će prikazati da posle njih ostaju rastrzani životi pojedinaca, u kojima se razaznavaju samo obrisi ljudskih lica i pitanja – zašto rat? zašto sve ovo zlo? Iako je od objavljivanja ove knjige prošlo sedam decenija, današnji čovek je suočen sa istim pitanjima. Upravo to svedoči o neophodnosti borbe svih nas – za trijumf svetlosti nad tminom.
Posle pažljivog čitanja i upoređivanja relevantnih izdanja romana Zimsko ljetovanje Vladana Desnice, objavljenih za vreme piščevog života, kao i posle njegove smrti, uočila sam da su se neki od priređivača ogrešili o piščevu volju tako što su određene delove teksta menjali po sopstvenom nahođenju.
Tekst romana Zimskog ljetovanja koji se nalazi pred vama priređen je uz poštovanje izdanja beogradskog Kosmosa iz 1957. godine. Opredelila sam se za to izdanje zahvaljujući svesrdnoj pomoći Nataše Desnice-Žerjavić, ćerke Vladana Desnice, koja je potvrdila da je upravo ono objavljeno u verziji koju je za života odobrio sam pisac.
U odnosu na to izdanje, sve pravopisne izmene, kao i ispravke slovnih grešaka i drugih omaški navedene su u okviru Uredničke napomene. Radi očuvanja autentičnosti piščevog govora, određene reči i izrazi sačuvani su u oblicima u kojima ih je on navodio. Pored toga, u tekstu romana iz 1957. godine pisac je u fusnotama navodio prevode pojedinih reči i izraza, te su oni u ovom izdanju navedeni takođe u fusnotama i u neizmenjenom obliku. Novina u ovom izdanju jeste Rečnik manje poznatih reči i izraza. Da bi bila uočljiva jasna distinkcija između navoda pisca i navoda priređivača ovog izdanja, sve druge nepoznate reči i izrazi uvršteni su u taj zaseban odeljak na kraju knjige.
Pored navedenog Kosmosovog izdanja, koristili smo i Zimsko ljetovanje koje je 1950. godine objavila zagrebačka Zora. Po svedočenju Nataše Desnice-Žerjavić, koja čuva sva dosadašnja izdanja u okviru piščeve zaostavštine, Vladan Desnica je svojeručno unosio ispravke u Zorino izdanje, te je ono bilo dragoceno za priređivača ove knjige.
Predgovor ovom izdanju izdanju napisao je Vladan Bajčeta.
Marija Radić
Odlomak iz romana Zimsko ljetovanje:
„Samo su sutoni bili malko tužni: sunce je pred zalaz nekako porastalo, postajalo ogromno i crveno, i tonulo u daleku i jedva vidljivu svjetlucavu prugu mora, s nekom konačnom riješenošću, kao da tone zauvijek. Razgoren zapad dugo je premirao i opet se žario; možda je baš sporost tog gašenja davala osjećaj nepovratnog.”
Biografija
Vladan Desnica je rođen 1905. godine u Zadru. Nakon što je studirao prava u Zagrebu i filozofiju u Parizu, diplomirao je 1930. godine na zagrebačkom Pravnom fakultetu. Radio je kao advokat, govorio je pet jezika, prevodio je dela sa italijanskog, francuskog i ruskog jezika. Pokrenuo je književno-istorijski godišnjak Magazin Sjeverne Dalmacije, uređivao ga je 1934. i 1935. godine i štampao ga je na ćirilici u Splitu. Oprobao se u gotovo svim književnim žanrovima. Zimsko ljetovanje je njegov romansijerski prvenac, objavljen 1950. godine. Vladan Desnica je preminuo 1967. godine u Zagrebu. Sahranjen je u srpskoj pravoslavnoj crkvi Svetog Đorđa, koja se nalazi pored dvora Janković Stojana u Islamu Grčkom.
